نقطه آغازین هر بحث باید نقطه مشترک و مورد توافق با مخاطب باشد. برای شروع مباحث، نقطه مشترک همه مخاطبین، با هر منش و تفکری، موضوع انسان است. انسان و فطرت ام المسائل معارف انسانی و اسلامی است. وقتی کسی اذعان کرد که انسان است بلافاصله این سوال مطرح می شود که تمایز انسان از سایر موجودات چیست؟ اختلاف اصلی انسان با سایر موجودات، تفکر و عقل است. لذا مباحث محتوایی با کتاب «آزادی انسان» آغاز و در این کتاب ابتدا بحث آزادی تفکر و اندیشه به عنوان شاخصه انسان مطرح می شود. انسانی که آزادی را با رهایی در خود عالی و به استخدام و اسارت کشیدن خود دانی، حیوانیت و طبیعت، تعریف می کند، برای چنین انسانی، جایگاه آزادی اجتماعی بر پایه آزادی معنوی مشخص می شود به گونه ای که بدون آزادی معنوی، آزادی اجتماعی معنی نمی دهد. بعد از آزادی اجتماعی دو رکن جامعه اسلامی مبتنی بر هجرت و جهاد است، و به قول شهید مطهری دين مقدس اسلام از جنبه اجتماعى بر دو پايه هجرت و جهاد استوار است.
در آزادی به سوی هدف زندگی، چه در آزادی معنوی و چه در آزادی های اجتماعی، انسان مواجه با موانع و دشمن درونی و بیرونی می شود. جهاد، تلاش خستگی ناپذیر برای برداشتن مانع حاکمیت خود دانی است. جهاد در دو حیطه جهاد اکبر و اصغر در مواجهه با موانع درونی و مبارزه و نابودی دشمن بیرونی است. در صورتی که موانع بیشتر از توان انسان باشد، اسلام تسلیم و ایستایی را جایز نمی شمارد، بلکه دور زدن و دور شدن از موانع درون و بیرون، برای قوی شدن و مانع برداشتن جهادی، دستورالعمل مکتب آزادی بخش است. البته جهاد برای ایجاد صلح و صلح فقط در سایه عدالت ارزشمند است.
اگر انسان در صحنه کارزار و جهاد، انسانی را اسیر کرد آیا می تواند او را برده خود کند؟ چرا اسلام اجازه برده داری و سلب آزادی آنسان ها را داده است؟ این مساله، در دنیای امروز شبهه ای قوی است که خصوصاً از جانب غرب و مسیحیت به اسلام وارد شده است که در انتهای کتاب آزادی انسان، پس از بحث جهاد، مساله برده داری به عنوان دالان تربیت، مورد بحث و بررسی قرا گرفته است.
