در این کتاب مباحث پیش خوانده از نظرگاه اثر اعجازگونه انسان کامل، امیرالمومنین ع در کتاب گرانسنگ نهج البلاغه از قلم عالم ربانی استاد شهید مطهری جمع بندی شده، ارتباط مباحث انسان شناسی که بدنه معارف اسلامی است با ریشه آن که مسئله توحید است برقرار می گردد. طرح مسائلی چون سلوک و عبادت، حکومت و عدالت، موعظه و حکمت، دنیا و دنیاپرستی توسط استاد شهید مطهری در این کتاب، ارتباط مسائل با کتب قبلی طرح را برقرار می کند، همچنان که موضوعاتی چون الهیات و ماوراءالطبیعه و اهل بیت و خلافت می تواند مدخلی بر کتب اصول عقائدی سطح چهارم باشد.
محصولات مرتبط
محصولات مشابه
آزادی انسان
نقطه آغازین هر بحث باید نقطه مشترک و مورد توافق با مخاطب باشد. برای شروع مباحث، نقطه مشترک همه مخاطبین، با هر منش و تفکری، موضوع انسان است. انسان و فطرت ام المسائل معارف انسانی و اسلامی است. وقتی کسی اذعان کرد که انسان است بلافاصله این سوال مطرح می شود که تمایز انسان از سایر موجودات چیست؟ اختلاف اصلی انسان با سایر موجودات، تفکر و عقل است. لذا مباحث محتوایی با کتاب «آزادی انسان» آغاز و در این کتاب ابتدا بحث آزادی تفکر و اندیشه به عنوان شاخصه انسان مطرح می شود. انسانی که آزادی را با رهایی در خود عالی و به استخدام و اسارت کشیدن خود دانی، حیوانیت و طبیعت، تعریف می کند، برای چنین انسانی، جایگاه آزادی اجتماعی بر پایه آزادی معنوی مشخص می شود به گونه ای که بدون آزادی معنوی، آزادی اجتماعی معنی نمی دهد. بعد از آزادی اجتماعی دو رکن جامعه اسلامی مبتنی بر هجرت و جهاد است، و به قول شهید مطهری دين مقدس اسلام از جنبه اجتماعى بر دو پايه هجرت و جهاد استوار است.
در آزادی به سوی هدف زندگی، چه در آزادی معنوی و چه در آزادی های اجتماعی، انسان مواجه با موانع و دشمن درونی و بیرونی می شود. جهاد، تلاش خستگی ناپذیر برای برداشتن مانع حاکمیت خود دانی است. جهاد در دو حیطه جهاد اکبر و اصغر در مواجهه با موانع درونی و مبارزه و نابودی دشمن بیرونی است. در صورتی که موانع بیشتر از توان انسان باشد، اسلام تسلیم و ایستایی را جایز نمی شمارد، بلکه دور زدن و دور شدن از موانع درون و بیرون، برای قوی شدن و مانع برداشتن جهادی، دستورالعمل مکتب آزادی بخش است. البته جهاد برای ایجاد صلح و صلح فقط در سایه عدالت ارزشمند است.
اگر انسان در صحنه کارزار و جهاد، انسانی را اسیر کرد آیا می تواند او را برده خود کند؟ چرا اسلام اجازه برده داری و سلب آزادی آنسان ها را داده است؟ این مساله، در دنیای امروز شبهه ای قوی است که خصوصاً از جانب غرب و مسیحیت به اسلام وارد شده است که در انتهای کتاب آزادی انسان، پس از بحث جهاد، مساله برده داری به عنوان دالان تربیت، مورد بحث و بررسی قرا گرفته است.
تربیت و رشد اسلامی
برای روشن شدن بحث سازندگی انسان، لازم است معنای تربیت و رشد که عبارت از شکوفایی استعدادهای درونی انسان است و عوامل آن مطرح شود. استاد شهید مطهری عبادت، محبت، کار، تفکر، جهاد و... را از جمله عوامل تربیت ذکر میکنند که هرکدام در سیره معصومان هم به وضوح قابل ردیابی است.
نتیجه تربیت، رشد است که در ادامه مباحث کتاب به آن پرداخته شده و علائم رشد و بیرشدی جامعه ذکر شده که میتواند محکی برای ارزیابی وضعیت تربیتی فرد و جامعه باشد.
از شئون مسئله تربیت و رشد، مدیریت و رهبری نسل جوان است که برای شناخت نسل جوان و رفع شکاف نسلی دارای اهمیت است.
مهدویت
خلاصه و عصاره حرکت همه انبیاء و معصومین (ع) قیام و انقلاب مهدوی (عج) که مصادف و ملازم با پیروزی نهایی حق در نبرد با باطل است میباشد. این انقلابِ عظیمِ جهانی بر اثر تکامل انسانها در طول تاریخ (که علیرغم افت و خیزهایی که داشته و دارد حرکت برایندی آن صعودی است) و ارتقاء فهم بشری رخ میدهد. بنابراین میتوان گفت امام زمان منتظر ارتقاء فهم بشریت است تا به امداد غیبی الهی، عدل کلی موعود مستقر شده، وعده و سنت الهی در اظهار دین حق محقق گردد.
در ظهور امام زمان است که تمام ارزشهای الهی و تعالیم اسلامی همچون آزادی، هجرت، جهاد، عبادت، تقوا، بزرگواری و... به احسن وجه ظهور و بروز پیدا میکنند.
یک نکته مهم و کلیدی در بحث ظهور این است که انسانها باید برای آن انقلاب جهانی ساخته بشوند. به همین جهت مبحث انتظار سازنده در مقابل انتظار مخرب و ملازم با خمود و رکود مطرح میگردد که به نوعی آسیبشناسی بحث مهدویت هم هست.
مسئله نفاق
برای هر راه و مسلکی، موانعی وجود دارد. در دین اسلام، بالاترین دشمن و خطرناکترین بلای جامعه اسلامی، مربوط به دشمن داخلی یعنی مساله نفاق است. در طول تاریخ اسلام هرگاه جامعه اسلامی با فتنهای مواجه شده است. همه ظلم و بیتوفیقی استفاده از برکات حاکمیت معصومین، به خاطر وجود دو عامل بوده است، یکی جهل عوام و دوم نفاق خواص. هرگاه نفاق خواص بر گرده جهالت توده مردم سوار شود حتماً ایجاد فتنه میکند. در زمان کنونی و در آینده نیز بالاترین خطر، فتنه مذهبی است که نفاق خواص از جهالت عامه مردم، سوءاستفاده میکند. در امر دینداری، دشمنشناسی از مهمترین الزامات موفقیت در راه است. برای عدم ابتلا و گرفتار شدن انسان در دام نفاق و همچنین در چگونگی مواجهه با آن، سیرهشناسی معصومین بسیار لازم و ضروری است. که در کتاب «مسئله نفاق» به آن پرداخته میشود.