سیره معصومین
در این کتاب به این مطلب پرداخته شده که همه معصومین (ع) علیرغم اختلاف در عملکردهایشان سیره واحدی داشتهاند و به مثابه یک انسان 250 ساله بودند که در شرایط گوناگون رفتارهای مختلفی را بر اساس سیره واحد انجام میدهد. در این زمینه استاد شهید به خصوص به اختلاف سیر زندگانی امام حسین (ع) با سایر ائمه (ع) به ویژه امام حسن (ع) و امام صادق (ع) در عین وحدت سیره آنها پرداختهاند. بر این اساس همه ائمه ما اصول واحدی داشتند که در شرایط مختلف ظهور و بروز متفاوت یافته است.
مهدویت
خلاصه و عصاره حرکت همه انبیاء و معصومین (ع) قیام و انقلاب مهدوی (عج) که مصادف و ملازم با پیروزی نهایی حق در نبرد با باطل است می‌باشد. این انقلابِ عظیمِ جهانی بر اثر تکامل انسانها در طول تاریخ (که علیرغم افت و خیزهایی که داشته و دارد حرکت برایندی آن صعودی است) و ارتقاء فهم بشری رخ میدهد. بنابراین میتوان گفت امام زمان منتظر ارتقاء فهم بشریت است تا به امداد غیبی الهی، عدل کلی موعود مستقر شده، وعده و سنت الهی در اظهار دین حق محقق گردد.
در ظهور امام زمان است که تمام ارزشهای الهی و تعالیم اسلامی همچون آزادی، هجرت، جهاد، عبادت، تقوا، بزرگواری و... به احسن وجه ظهور و بروز پیدا میکنند.
یک نکته مهم و کلیدی در بحث ظهور این است که انسانها باید برای آن انقلاب جهانی ساخته بشوند. به همین جهت مبحث انتظار سازنده در مقابل انتظار مخرب و ملازم با خمود و رکود مطرح میگردد که به نوعی آسیبشناسی بحث مهدویت هم هست.
تربیت و رشد اسلامی
برای روشن شدن بحث سازندگی انسان، لازم است معنای تربیت و رشد که عبارت از شکوفایی استعدادهای درونی انسان است و عوامل آن مطرح شود. استاد شهید مطهری عبادت، محبت، کار، تفکر، جهاد و... را از جمله عوامل تربیت ذکر میکنند که هرکدام در سیره معصومان هم به وضوح قابل ردیابی است.
نتیجه تربیت، رشد است که در ادامه مباحث کتاب به آن پرداخته شده و علائم رشد و بیرشدی جامعه ذکر شده که میتواند محکی برای ارزیابی وضعیت تربیتی فرد و جامعه باشد.
از شئون مسئله تربیت و رشد، مدیریت و رهبری نسل جوان است که برای شناخت نسل جوان و رفع شکاف نسلی دارای اهمیت است.
عقل و علم
برای روشن شدن بحث سازندگی انسان، لازم است معنای تربیت و رشد که عبارت از شکوفایی استعدادهای درونی انسان است و عوامل آن مطرح شود. استاد شهید مطهری عبادت، محبت، کار، تفکر، جهاد و... را از جمله عوامل تربیت ذکر میکنند که هرکدام در سیره معصومان هم به وضوح قابل ردیابی است.
نتیجه تربیت، رشد است که در ادامه مباحث کتاب به آن پرداخته شده و علائم رشد و بیرشدی جامعه ذکر شده که میتواند محکی برای ارزیابی وضعیت تربیتی فرد و جامعه باشد.
از شئون مسئله تربیت و رشد، مدیریت و رهبری نسل جوان است که برای شناخت نسل جوان و رفع شکاف نسلی دارای اهمیت است.
اخلاق اسلامی
یشسذیتشصنیمانضصایتضصتا
حقوق زن و مرد از دیدگاه اسلام جلد اول (مبانی)
در جلد اول حقوق زن و مرد، مباحث استاد شهید مطهری درمورد مسائل مبنایی که پایه حل شبهات مربوط به حقوق زن است آورده شده. ایشان ضمن تأکید بر جایگاه انسانی زن در اسلام بر نهضت عجولانه غرب در احقاق حقوق زن که با نادیده گرفتن تفاوتهای طبیعی زن و مرد، مصائب و مشکلات زیادی را برای جنس لطیف به ارمغان آورده تاخته اند و عنوان کردند که تساوی حقوق زن و مرد که مورد قبول اسلام است لزوما با لحاظ تفاوتها و عدم مشابهت ها قابل پیاده شدن است.
از آنجا که زن و مرد در انسانیت برابرند و در جنسیت مختلف، جنبه مشترک حقوق و تکالیف مشترک و جنبه مورد اختلاف حقوق و تکالیف مختلف را موجب میشود و تخلف از هرکدام مستلزم تبعیض است. لذا آنچه در غرب تحت عنوان تساوی حقوق مطرح میگردد و تفاوتهای طبیعی زن و مرد نادیده گرفته میشود، صرفاً تشابه حقوق است نه تساوی آن.
حقوق زن و مرد از دیدگاه اسلام جلد دوم (قوانین)
استاد شهید مطهری براساس تفاوتهای طبیعی زن و مرد و مبتنی بودن نظام خانواده بر قوانین طبیعی که به شبهاتی که حول محور قوانین مربوط به زنان و خانواده در اسلام وضع شده است، پاسخ میدهد. در این میان مسائل و شبهاتی که مربوط به تشکل خانواده و مسائل مالی فرع بر آن است در جلد دوم مطرح میگردد. از جمله:
چرا مرد به خواستگاری زن میرود نه برعکس؟ و چرا مرد ملزم به پرداخت مبلغی در حین ازدواج است؟ گویی زن به مثابه کالایی انتخاب و خریداری میشود! چرا زن حق خروج از خانه بدون اجازه همسر را ندارد و به او نفقه تعلق میگیرد؟ چرا ارث و دیه زن نصف مرد است؟ و نهایتاً چرا کلید خاتمه روابط زناشویی (طلاق) به دست مرد داده شده است؟
حقوق زن و مرد از دیدگاه اسلام جلد سوم(قوانین)
در این کتاب به شبهاتی که به شکلهای غیر رایجتر ازدواج؛ یعنی ازدواج موقت و چندهمسری وارد میشود پرداخته شده است. برخی افراد ازدواج موقت و تعدد زوجات را حق گزافی اسلام به نفع مرد تلقی می کنند و ناشی از نگاه شیء گرایانه به زن می دانند. استاد شهید بر اساس ضرورتهای اجتماعی (نه حقوق مردانه) که در گذشته وجود داشته و تا کنون هم استمرار داشته و یا بعضا مضاعف شده اند به این شبهات پاسخ داده اند.
حقوق زن و مرد از دیدگاه اسلام جلدچهارم(اخلاق جنسیتی)
در این کتاب مبتنی بر مبانی حقوق زن که پیشتر مطرح گردید به دیدگاه اسلام درمورد جایگاه زن در خانواده و اجتماع پرداخته شده است. استاد شهید در این کتاب ضمن عنوان کردن نقش بی بدیل زنان در انقلاب اسلامی ایران، به مسئله کیفیت قبول شهادت زن پرداختند و علت آن را میل اسلام به عدم ورود زن به مسائل اجتماعی دانستند و ارتباط آن با «نقص عقل» را نفی کردند. در ادامه ادله قضاوت و مرجعیت زن را به تفصیل مطرح نمودند.
حقوق زن و مرد از دیدگاه اسلام جلدپنجم(حجاب)
یک مورد خاص از مباحث اجتماعی، خانوادگی و فردی زنان بحث عفاف و حجاب است که به دلیل چالشهای این موضوع در یک کتاب مستقل توسط استاد شهید مطهری مورد بحث قرار گرفته است.
استاد شهید مطهری در این کتاب به جایگاه حجاب در ادیان و اقوام گذشته پرداختند و ضمن رد نظریاتی که حجاب را ناشی از نقصی در زن میدانستند، فلسفه پوشش در اسلام را تبیین کردند و به اشکالات و ایراداتی که به حجاب مطرح میشود پاسخ دادند. استاد شهید در ادامه به تفصیل حد شرعی پوشش را شرح داده، آن را متعارض با حضور اجتماعی زن ندانستند.