این عددی که بدون ارتکاب هیچ جرم و جنایتی و بدون هیچ سابقه سوئی، این بشر ظالم ستمگر و این بشر جَهول ظَلوم ـ به تعبیر قرآن ـ او را محکوم کرده و برای او نحوست و شئامت قائل شده است و گناهان و جرم‌ها و جنایات و تبعات و آثار سوئی که این گناهان و جرم‌ها و جنایات دارد که تمام اینها را خود بشر مرتکب شده است، همه را- زیرکانه یا احمقانه – از دوش خودش برداشته است و به دوش چیزهای دیگری که آنها را نحس‌ها و شوم‌ها نامیده، گذاشته است. و در میان همه اشیائی که بشر برای آنها شئامت و نحوست قائل است اعداد سهم بیشتری دارند…
ما سابقاً خیال می‌کردیم که این امر اختصاص به ملت ما یا ملت‌های ما دارد؛ بعد اطلاع پیدا کردیم که ملت‌های به اصطلاح پیشرفته- یعنی اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها- صد درجه بیشتر از ما به این عدد تهاجم کرده‌اند.
ریشه فکر نحوست سیزده
به نظر من دو خاصیتی که در بشر هست سبب پیدایش فکر نحوست در اشیاء و اعداد شده است. یکی اینکه بشر به‌طور کلی خودخواه است، یک حالت گریز از مرکزی در مسئله تقبل مسئولیت‌ها دارد، یعنی نمی‌خواهد مسئولیت شکست‌های خودش را متوجه خودش بکند. همیشه دنبال این می‌گردد که یک چیز دیگری پیدا کند و بگوید این بدی، این شکست، این بدبختی که پیدا شد، این من نبودم، این فکر من نبود، این خُلق من نبود، این روح من نبود، این عادت اشتباه من نبود، این جهل و نادانی من نبود که باعث این شکست شد، یک چیز دیگری بود. این یک علت بوده است که بشر برای اینکه از تقبل مسئولیت‌ها فرار کند، آمده است برای اشیاء، برای چهارشنبه، برای ۱۳، برای ۲۵، برای صدای کلاغ، برای صدای جغد نحوست قائل شده است.
خاصیت دیگر، روح تنبلی است که در انسان می باشد. انسان وقتی بخواهد علت قضایا را بفهمد، باید از طریق علمی و عقلی کاوش و تفکر و جستجو و تفحص کند تا علت واقعی اشیاء را درک کند، ولی با خیال، همه قضایا را زود می‌شود حل کرد. اگر در جنگی شرکت کردیم و شکست خوردیم، چنانچه بنا بشود روی اصول دقیق علمی بررسی کنیم که چرا شکست خوردیم، دو ناراحتی دارد: یکی اینکه می رسیم به اینکه خودمان مسئول این شکست بودیم؛ دوم اینکه مدت‌ها باید زحمت بکشیم، به خودمان رنج بدهیم تا علت‌ها را به دست بیاوریم؛ بعد رنج دیگری متحمل شویم آن علت‌ها را از میان ببریم و وضع خودمان را اصلاح کنیم. ولی با یک کلمه خودمان را راحت می‌کنیم، می گوییم علت اینکه ما در این جنگ شکست خوردیم این بود که مثلاً در روز چهارشنبه شروع کردیم یا روز سیزده بود یا وقتی ¬که از شهر خودمان خارج می‌شدیم سگی جلو ما در آمد عوعویی کرد و این نحوست داشت و شکست ما اثر عوعو آن سگ بود…
از نظر سعادت بشری، اگر بخواهیم حساب کنیم چه کشفی بزرگ‌ترین کشف‌ها در دنیاست، من خیال می‌کنم بزرگ‌ترین کشفی که در دنیا به حال بشر مفید و سعادتمند است و بسیار عمیق و ارزنده است، ولی بشر کمتر می‌خواهد زیر بار آن برود این کشف است: «دَواؤُکَ فیکَ وَ داؤُکَ مِنْکَ»، ای بشر! دردت از خودت برمی خیزد، منشأ بدبختی تو خودت هستی نه چیز دیگر، سرنوشت شوم را خودت به دست خودت برای خودت به وجود می آوری، سرنوشت شوم تو به دست دیگری نیست. و همچنین تبدیل سرنوشت هم جز به دست خودت نیست؛ چاره این شومی و این سرنوشت بد هم در وجود خود توست…
هر روزی که مردمی به کیفر اعمال خودشان گرفتار شدند و در عقوبت اعمال خودشان دست و پا زدند، بدانند در روز نحسی گرفتارند. ..
وضعیت فعلی ما
ممکن است شما بگویید الحمدلله ما که معذب نیستیم، پس ما در هیچ روز نحسی قرار نگرفتهایم؛ اتفاقاً ما الآن باید بفهمیم تمام روزهای ما نحس است؛ روز اول فروردین ما هم نحس است؛ چون ما به نص قرآن مجید مردم معذبی هستیم، مردمی هستیم که خودمان به جان یکدیگر افتادهایم. ما تمام ملل مسلمان، امروز در ایّام نحسات به ـ سر می بریم. آن عذاب الهی که می بینید، مظهر اعلایش اسرائیل است، …..
…ما اگر بخواهیم از این نحس خارج شویم چه باید بکنیم؟ آیا برویم بیرون شهر، سبزه ها را گره بزنیم تا از نحسی خارج شویم؟! با سمنو پختن از نحسی خارج می شویم؟! با سبزه را در روز سیزده از خانه بیرون ریختن از نحسی خارج می شویم؟! بیچاره! چرا خانه‌ات را در این روز رها می‌کنی و می روی به الدنگی؟! از خودت بیرون بیا، از این رفتار زشت خودت بیرون بیا، از این عادات زشتت بیرون بیا، از این افکار زشت خودت خارج شو، از این ملکات کثیف و پلیدی که گرفتارش هستی خارج شو. آیا تو با آن کارها از نحوست بیرون می آیی؟!
سیزده چه گناهی دارد؟ خانه و زندگی ات چه گناهی دارد؟ از سمنو چه کاری ساخته است؟! از سبزه گره‌زدن چه کاری ساخته است؟! به خدا ننگ این مردم است که روز سیزده را به عنوان سیزده بدر [بیرون] می روند؟ من نمی فهمم آنهایی که اسم تنویر افکار و پرورش افکار روی کار خودشان می‌گذارند چرا یک کلمه نمی‌گویند. بعضی برعکس، ترویج و تشویق می‌کنند! …روز ولادت حسین‌بن‌علی برای ما تعطیل رسمی نیست،ولی روزی که سمبل خرافه و حماقت ماست روز تعطیلی است. بدانید این مسائل مال اسلام نیست، ابداً، نه سیزده صَفَر نه غیر صفر. من حتی به تمام مدارک و اخبارش مراجعه کردم.
استاد شهید مرتضی مطهری – سخنرانی سال 49